Czym jest i jak na nas działa manipulacja?

Konformizm

Termin konformizm wywodzi się z języka łacińskiego, w którym „conformo” oznacza „nadawać kształt”.

***

W rozumieniu potocznym:

Konformizmem określa się zmianę zachowania człowieka pod wpływem określonej grupy ludzi, co pociąga za sobą również dostosowanie się do norm, jakie w niej panują.

Według Wikipedii:

Konformizm to zmiana zachowania na skutek wpływu innych ludzi^[1]. Podporządkowanie się wartościom, poglądom, zasadom i normom postępowania obowiązującym w danej grupie społecznej. W tym rozumieniu jest to zmiana związana z faktem, że członek grupy miał początkowo inne zdanie czy inaczej się zachowywał niż grupa, a następnie je zmienił w kierunku zgodnym z oczekiwaniami grupy.

Konformizm według Stanisława Miki to również zgodność, zbieżność istniejąca między członkami grupy, jeśli chodzi o zachowania, normy i postawy.

Jako przeciwieństwo zachowania konformistycznego podawany jest nonkonformizm lub antykonformizm.

Według Słownika Języka Polskiego PWN:

Konformizm to bezkrytyczne podporządkowanie się normom, wartościom i poglądom uznanym za obowiązujące w danej grupie.

***

Człowiek jest istotą społeczną, żyje między ludźmi, wśród których obowiązują pewne ogólnie przyjęte zasady postępowania i normy. Należą do nich wzorce zachowania, zwyczaje, styl życia, sposób ubierania się, wypowiadania swojego zdania na forum publicznym itd. Przejmujemy je niejako „bezwiednie”, na skutek wychowania: w domu, w szkole, w pracy, wśród znajomych. Jest to zjawisko naturalne i jak najbardziej właściwe.

Jeśli jednak wchodzimy do jakiejś grupy i zmieniamy się, przejmując jej wzorce postępowania, to mamy do czynienia z konformizmem i nieważne jest, czy robimy to z wyrachowania, czy dla tzw. świętego spokoju.

***

W latach 50. XX wieku opublikowane zostały badania Solomona Ascha, z których wynikało, że na konformizm jednostki duży wpływ mają inni członkowie grupy.

W dalszych badaniach ustalono, że niektóre jednostki mają większą, a nawet trwałą skłonność poddawania się autorytetom. Jednostki te określone zostały jako osobowości autorytarne i zewnątrzsterowne (w przeciwieństwie do wewnątrzsterownych nonkonformistów nie poddających się w łatwy sposób wpływom autorytetów).

Na zachowania konformistyczne wpływ ma ukształtowana w toku socjalizacji osobowość jednostki, ale również typ relacji społecznych, w których jednostka uczestniczy, struktura grupy, istniejący w niej system aksjonormatywny, czy też rodzaj zadania, które realizuje jednostka w grupie, oraz sposób sankcjonowania działań, czy formy kontroli społecznej.

Osobowości autorytarne i związane z nimi zachowania konformistyczne występują częściej w społeczeństwach, w których dominuje władza totalitarna. W społeczeństwach demokratycznych częściej tolerowane są odstępstwa od konformizmu.

Na jednostkę wywierana jest silniejsza presja w tych grupach, które próbują kontrolować większą część jej życia. W szczególności są to wymieniane przez Ervinga Goffmana instytucje totalne, takie jak^[1]:

• instytucje udzielające pomocy jednostkom niezdolnym do samodzielnej egzystencji; zaliczają się tu np. domy opieki, w tym placówki dla seniorów,
• instytucje izolujące od społeczeństwa ludzi stwarzających dlań zagrożenie, bądź ludzi w inny sposób niepożądanych z uwagi na ich stan zdrowia (chodzi tu głównie o choroby zakaźne ze szczególnym uwzględnieniem gruźlicy oraz zaburzeń psychicznych),
• placówki izolujące od społeczeństwa osoby pozostające w konflikcie z prawem (Goffman zaliczył tu nie tylko więzienia, ale również obozy koncentracyjne),
• instytucje związane z wykonywaną pracą, jak koszary, ale też szkoły z internatem i obozy pracy,
• miejsca „ucieczki od świata”, zazwyczaj związane z organizacją religijną, jak klasztory, opactwa, seminaria duchowne.

***

Konformizm społeczny może przybierać trzy poziomy intensywności:

• Uleganie – gdy istnieje wyraźny konflikt między przekonaniem jednostki a presją grupy, w wyniku której jednostka podporządkowuje się grupie; uleganie pojawia się jedynie wtedy, gdy grupa nacisku jest fizycznie obecna; gdy grupa znika, jednostka wraca do swoich uprzednich przekonań czy zachowań; motywem takiego zachowania jest zwykle lęk przed odrzuceniem przez grupę lub lęk przed karą: Nie kradnę, bo mnie złapią lub uznają za złodzieja,
• Identyfikacja – gdy jednostce zależy, aby być podobnym do jakiejś grupy lub jakiejś osoby (jednostka identyfikuje się z tą grupą), to jej zachowania dopasowują się do wyobrażeń o tej jednostce; na przykład zależy mi na tym, aby mnie oceniano jako osobę inteligentną – zachowuję się tak jak wyobrażam sobie, że zachowuje się osoba inteligentna; identyfikacja jest głębszą formą konformizmu, dopasowanie do grupy pojawia się bowiem nawet przy fizycznej nieobecności grupy: Nie kradnę, bo inteligentne osoby nie kradną; gdy grupa zmienia swoje zdanie, ja także je zmieniam,
• Introjekcja (lub internalizacja) – najgłębsza forma konformizmu, polega na uznaniu pewnych norm i wartości za własne: Nie kradnę, bo to jest złe; jeśli grupa zniknie lub zmieni swoje zapatrywania, ja mimo to dalej zachowuję się zgodnie ze zinternalizowaną normą.

Wyróżnia się trzy podstawowe motywy zachowań konformistycznych:

1. Lęk przed odrzuceniem – ludzie boją się ośmieszenia, odrzucenia i „wyjścia przed szereg”, dlatego dostosowują się do zachowań grupy; w przeciwnym razie przeżywają lęk przed tym, że nie będą akceptowani (zobacz: konformizm normatywny),
2. Pragnienie posiadania racji – w niektórych sytuacjach ludzie nie wiedzą, jakie zachowania są słuszne; naśladują więc innych przyjmując, że skoro ktoś postępuje w dany sposób to znaczy, że tak należy zrobić, np.: skoro wszyscy stoją przed przejazdem kolejowo-drogowym, mimo że nic nie jedzie, to znaczy, że należy stać z jakiegoś powodu (zobacz: konformizm informacyjny),
3. Do zachowań konformistycznych mobilizowani jesteśmy poprzez istnienie sankcji za przestrzeganie (sankcje pozytywne) lub nieprzestrzeganie norm grupowych (sankcje negatywne); w niektórych małych grupach społecznych sankcje zmuszające ludzi do uległości mogą przybrać skrajną formę, jak na przykład miało to miejsce w sekcie Świątynia Ludu.

Czynniki związane ze skłonnością do ulegania

W pewnych warunkach bardziej prawdopodobne jest, że jednostka będzie podporządkowywać się grupie. Czynniki te wiążemy najczęściej z cechami grupy wywierającej nacisk, cechami zadania lub sprawy, której dotyczy nacisk, lub cechami osoby, na którą wywierany jest nacisk. Dzieje się tak gdy:

1. W danej sytuacji osoba ma duże poczucie niepewności,
2. Dana osoba ma niską samoocenę,
3. Grupa składa się ze specjalistów,
4. Wielkość grupy (według E. Aronsona – gdy istnieje jednomyślność to tendencja do podporządkowania się naciskowi grupy jest mniej więcej tak samo wielka wtedy, gdy jednomyślna większość składa się z trzech osób, jak i wtedy, gdy składa się z szesnastu osób),
5. Grupa jest jednomyślna,
6. Zadanie powierzone jednostce przez grupę jest pilne (problem ten został przedstawiony w eksperymencie Johna M. Harleya i C. Daniel Batona),
7. Jednostce zależy na uczestniczeniu w grupie,
8. Łatwiej jest o konformizm wobec grup, których wartości, normy nie stoją w sprzeczności wobec norm zinternalizowanych już przez jednostkę,
9. Dana osoba nie jest zaangażowana w działanie, które jest obiektem nacisku (np. trudniej jest mi ulec przekonaniu grupy, że film „Amadeusz” jest słaby jeśli wcześniej mówiłem już komuś, że jest świetny),
10. Jednostka nie ma sprzymierzeńców (choćby wyobrażonych),
11. Uleganie dotyczy zachowania w odległej przyszłości, a nie tu i teraz,
12. Jednostka nie ma poczucia kompetencji dotyczących danego zadania (wie, że się na tym nie zna),
13. Jednostka ma słabą pozycję w grupie i jednocześnie zależy jej na uczestniczeniu w grupie,
14. Jednostka jest zewnątrzsterowna,
15. W grupie istnieje poczucie zagrożenia zewnętrznego,
16. Badania z lat 60. XX wieku sugerowały, że kobiety mają większą skłonność do ulegania; współczesne badania nie potwierdzają tego.

***

Ulegamy normom społecznym z dwu powodów:

• gdy boimy się odrzucenia przez grupę,
• gdy nie jesteśmy pewni swojej opinii, odpowiedzi albo słuszności swojego zachowania.

Ulegamy normom społecznym za pośrednictwem trzech zjawisk:

• konformizmu informacyjnego – jeśli nie wiem, jak się zachować, zachowam się jak większość,
• konformizmu normatywnego – jeśli zależy mi na byciu w jakiejś grupie, będę zachowywać się jak większość,
• społecznego dowodu słuszności – skoro dużo ludzi tak robi, to musi to być dobre.

Społeczny dowód słuszności jest krewnym konformizmu i jest to jedna z reguł manipulacji opisanych przez Roberta Cialdiniego.

Konformizm normatywny jest zjawiskiem wyjątkowo niekorzystnym, ponieważ zmusza on jednostkę zdominowaną przez grupę do ukrywania swoich opinii. W ten sposób inni ludzie o równie odmiennych poglądach, tracą swoich sojuszników, co powoduje, że podporządkowują się grupie. I koło się zamyka.

Jeden z eksperymentów Ascha wprowadzał do grupy aktorów, jednego sojusznika – również aktora, który miał zawsze odpowiadać zgodnie z prawdą. I w tym przypadku tylko 5% badanych ulegało konformizmowi, udzielając tej samej odpowiedzi co większość. Stąd wniosek, że czasem wystarczy jedna osoba, lub niewielka część grupy, by nie ulec wpływowi większości.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Eksperyment_Ascha

***

Konformizm – dobry czy zły?

Trudno jest moralnie oceniać postępowanie innych ludzi. Więc powinny robić to osoby o nieskazitelnej postawie, które nigdy same nie postąpiły wbrew swoim zasadom.

Konformizm jest dobry gdy:

• ułatwia relacje i stosunki między ludźmi poprzez stosowanie kompromisów,
• pomaga osiągnąć zamierzone cele np. w pracy, kiedy niezbędne jest wspólne działanie kolektywu, bez podziału na obozy i niepotrzebne spory,
• zapobiega jawnym konfliktom zbrojnym poprzez stosowanie różnych zabiegów dyplomatycznych,
• pomaga rozwiązać wiele problemów, przez opieranie się na prawdziwych autorytetach w danej dziedzinie; nikt nie jest alfą i omegą – nie musimy znać się na wszystkim, możemy zaufać innym i przyjąć ich opinie.

Kiedy konformizm jest zły lub niebezpieczny gdy:

• brak własnego zdania, niezdecydowanie, bezkrytyczne przyjmowanie opinii innych ludzi sprawia, że otoczenie nas lekceważy, nie szanuje nas i nie otacza sympatią,
• uleganie („podlizywanie się”) kierownictwu przyczynia się do bierności i odtwórczego działania w pracy, zabija twórcze myślenie, modernizację i hamuje postęp,
• kiedy nasze działania opierają się głównie na chęci przypodobania się innym, dochodzi do ośmieszania się, życia w zakłamaniu, niewłaściwym postrzeganiu świata i utracie tego, co w życiu jest najważniejsze – dobrych relacji z innymi ludźmi; przykłady: idziemy do opery, ponieważ tak wypada, wynosimy śmieci do lasu, bo wszyscy tak robią, idziemy do kościoła, bo co ludzie powiedzą,
• kiedy bezkrytycznie przejmujemy i naśladujemy zachowania innych, np. gdy przechodnie obojętnie mijają osobę leżącą na ulicy, robimy to samo; kiedy ludzie przechodzą na czerwonym świetle, podążamy za nimi,
• kiedy tolerujemy przemoc i nie reagujemy na złe postępowanie, przyzwalamy na krzywdzenie innych.

***

W uzupełnieniu:

Nonkonformizm – postawa krytyczna wobec zasad, zachowań i norm społecznych, grupowych, przeciwstawiająca im własny system wartości, ale nie w negatywny sposób.

Potocznie rozumiany nonkonformizm cechuje te jednostki, które nie poddają się społecznej presji i żyją w zgodzie z własnymi przekonaniami opartymi na refleksji. Nonkonformizm ma na celu wyrażenie oporu i spowodowanie rozpatrzenia danej koncepcji na kilku płaszczyznach^[1][2].

Nonkonformizm ułatwia radzenie sobie w sytuacjach stresowych oraz społecznych, a także tych, które wymagają asertywności. Zwiększa gotowość na nowe doświadczenia i wyzwania. Osoby. z tymi cechami przejawiają słabą tendencję do popadania w lęk, nie unikają, ani też nie uciekają przed zagrożeniem. Wynika to między innymi z wysokiego poczucia własnej wartości, niewrażliwości na presję społeczną oraz elastyczności intelektualnej i determinacji. Wykazują zdolność przystosowywania się do zmieniających się warunków, chęcią podejmowania ryzyka a przede wszystkim samodzielnością w swoich działaniach^[3][4].

Warunki sprzyjające nonkonformizmowi występują w elastycznych i otwartych strukturach społeczeństwa^[1].

***

Większość ludzi pragnie być lubiana i akceptowana. Chyba nikt nie chce, aby go lekceważono, krytykowano i wyśmiewano. Wynika to z naturalnych potrzeb człowieka. Dlatego zachowujemy się zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami i normami, obowiązującymi w naszym społeczeństwie.

Gdy występuje niezgodność między tymi normami a kodeksem przyjętym przez określoną grupę, zaczynają pojawiać się postawy konformistyczne. Niektórzy ludzie im ulegają, aby móc uczestniczyć i funkcjonować w danych grupach.

Ale są jednostki, które nie ulegają wpływom innych ludzi, wygłaszają odmienne opinie, jawnie potrafią przeciwstawić się grupie i odrzucić jej normy, wartości i cele – nazywa się ich nonkonformistami (antykonformistami). Osoby takie są pewne siebie i swoich racji, mają silny charakter i osobowość przywódczą. Takie właśnie osoby zmieniają układy w firmach, rozbijają gangi, organizują rewolucje i powstania.

***

Ciekawostka: https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82udzenie_optyczne

Bibliografia:

• https://www.wapteka.pl/blog/artykul/konformizm-co-warto-o-nim-wiedziec-oraz-jakie-sa-przyczyny-i-rodzaje
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Konformizm
• Pozornie wolny umysł. Psychologia wpływu i manipulacji / Matylda Kozakiewicz

Czy osoba przemocowa może się zmienić?

Przemocowcy zazwyczaj mają zaburzoną osobowość. A to oznacza, że się nie zmienią. W relacji z nimi nigdy nie będzie lepiej. Od osoby stosującej przemoc najlepiej całkowicie się odciąć.

***

Przemoc to każde celowe działanie lub celowy brak działania, które powodują krzywdę i cierpienie fizyczne albo psychiczne. 

Ofiarą przemocy może stać się każdy – dziecko, osoba z niepełnosprawnościami, małżonek, partner, osoba starsza, rodzic.

Sprawca przemocy wykorzystuje przewagę nad ofiarą i narusza jej podstawowe prawa, takie jak godność, wolność i nietykalność cielesna.

Celem przemocy jest zniewolenie ofiary, wyeliminowanie jej suwerennych myśli i działań, podporządkowanie jej zadaniom i potrzebom sprawcy.

Rodzaje przemocy:

• przemoc fizyczna – jeśli ktoś cię bije, popycha, szarpie, kopie, dusi;
• przemoc psychiczna – jeśli ktoś cię obraża, wyzywa, poniża, nie pozwala na kontakt z bliskimi, kontroluje twoje działania, stale krytykuje, manipuluje;
• przemoc seksualna – jeśli ktoś cię molestuje, zmusza do współżycia lub jakichkolwiek innych zachowań seksualnych; 
• przemoc ekonomiczna –  gdy odcięta zostajesz od źródła jakim są pieniądze (zakazuje ci się zarobkowania), bądź pieniądze są tobie wydzielane, w zależności od uznania oprawcy;
• inne zachowania – na przykład jeśli ktoś, od kogo jesteś zależny pozbawia cię opieki, której potrzebujesz, zmusza do picia alkoholu, brania narkotyków.

Osoba stosująca przemoc manipuluje obwiniając za swoje zachowanie innych, minimalizując to co zrobiła lub zaprzeczając stosowaniu przemocy. Poprzez manipulacje i inne zachowania przemocowe dąży do dominacji oraz sprawowania władzy i kontroli.

Bicie, popychanie, szarpanie, ciągnięcie za włosy i inne zachowania, które sprawiają Ci ból są przemocą fizyczną.

Wyzywanie, ośmieszanie, obrażanie lub poniżanie to przejawy przemocy psychicznej.

Przemoc nie zawsze manifestuje się pod postacią siniaków. Nie zawsze jest głośna i zauważalna. Przemocowe zachowania w związku partnerskim często wyrażane są także poprzez zazdrość, naruszanie prywatności, kontrolę, poniżanie, ignorowanie, zastraszanie, izolację, szantaż i manipulację.

Gdy w relacji jeden z partnerów stale krytykuje, wciąga w konflikty lub karze przez odmowę współżycia seksualnego, odmowę zainteresowania i uczuć, ciężko uchwycić, że i w tym przypadku mamy do czynienia z przemocą. Jest to przemoc emocjonalna, inaczej nazywana psychiczną.

Przemoc psychiczna w związkach objawia się często właśnie poprzez kontrolowanie partnera, izolowanie go od rodziny i przyjaciół, oraz manipulowanie jego emocjami i zachowaniem. Wyrażanie lekceważenia wobec uczuć i potrzeb innej osoby, lekceważenie starań drugiej osoby, traktowanie jej i jej starań z pogardą, wywieranie wpływu i presji, jest także formą przemocy psychicznej.

Jak postępować z tyranem psychicznym?

Zachowuj się spokojnie i bądź cierpliwa/cierpliwy. Okazywanie irytacji nie pomoże w zwalczaniu przemocy psychicznej – wywoła wściekłość, która jest jej kolejnym objawem. Pamiętaj też, że tak naprawdę nie ma sposobu na to, aby zadowolić tyrana.

Gdzie szukać wsparcia?

Wsparcia należy poszukać zarówno wtedy, gdy doświadczyło się przemocy, jak i wtedy, gdy jest się jej świadkiem lub się ją podejrzewa.

Zawiadom:

1. 112 – ogólny numer alarmowy; pracownik numeru przekieruje twoje zgłoszenie do odpowiednich służb ratunkowych – policji, straży pożarnej lub pogotowia ratunkowego,
2. 997 – numer alarmowy policji – łączy z najbliższą jednostką,
3. Ośrodek Pomocy Społecznej – znajduje się w każdej gminie.

Na komisariat, do ośrodka pomocy społecznej, placówki opieki medycznej czy komisji przeciwdziałającej alkoholizmowi, może zgłosić się także sama ofiara lub jej bliscy.

Co zrobi policja?

Gdy policja przyjedzie, w zależności od sytuacji, może:

• zatrzymać osobę, która stosuje przemoc – jeśli popełniła przestępstwo lub jest obawa, że je popełni,
• zabezpieczyć ślady i dowody przestępstwa,
• rozpocząć procedurę Niebieskie Karty.

Procedura Niebieskiej karty powinna zapewnić osobie dotkniętej przemocą różne formy wsparcia w ramach indywidualnego planu pomocy: pomoc psychologiczną, zawodową, prawną, pomoc w postaci monitoringu sytuacji rodzinnej, interwencję kryzysową, pomoc medyczną itp. 

Należy pamiętać, że samo założenie Niebieskiej karty nie jest równoznaczne z dokonaniem zgłoszenia o popełnieniu przestępstwa. Niemniej jednak, Niebieska karta może stanowić istotny dowód w przypadku podjęcia działań na drodze sądowej. Niebieska karta może być m.in. dowodem w sprawie rozwodowej z orzeczeniem o winie wyłącznie jednej strony postępowania. 

Natomiast jeżeli z jakichś powodów nie chcesz dzwonić na policję, możesz skontaktować się z „Niebieską Linią” pod numerem 800 120 002 – konsultanci powiedzą co najlepiej zrobić w twojej sytuacji. Niebieska linia jest bezpłatna i czynna całą dobę, ale pamiętaj, Niebieska Linia to nie jest numer alarmowy!

Jak udowodnić przemoc, w tym znęcanie się psychiczne?

Praktyka wskazuje, że pomocne w udowodnieniu znęcania psychicznego mogą okazać się:

• zeznania osoby pokrzywdzonej oraz dzieci (również małoletnich);
• zeznania świadków, którzy widzieli niepokojące zachowania sprawcy poza miejscem zamieszkania;
• zeznania sąsiadów;
• dokumentacja lekarska;
• nagrania zarówno dźwięku, jak i obrazu z rozmów, kłótni lub innych zdarzeń z udziałem stron;
• zdjęcia;
• niebieska karta.

Za przemoc psychiczną uznawane są wszelkie wyzwiska, upokorzenia, szantaże, groźby i manipulacje. Z czasem przybierają one formę powracającą i nasilającą się. Według statystyk przemoc psychiczna zdecydowanie częściej dotyczy mężczyzn znęcających się nad kobietami. Należy jednak mieć na uwadze, że nie jest to regułą.

Z czego wynika przemoc domowa?

Przemoc domowa jest skutkiem wielowiekowego, społecznego przyzwolenia na krzywdzenie osób najbliższych, w szczególności kobiet i dzieci. W wielu środowiskach akceptuje się bicie, stosowanie kar cielesnych, w wielu środowiskach panuje przekonanie o dominującej roli mężczyzny w rodzinie.

***

Jak wygląda znak przemocy?

Wykonanie tego znaku jest proste: Pokaż otwartą dłoń. Złóż dłoń w pięść chowając kciuk do środka.

***

Jak zachowuje się osoba zdrowa psychicznie?

Według definicji Marii Jahody, człowiek zdrowy psychicznie to osoba, która ma poczucie własnej wartości, autonomii wobec innych, niezależności w podejmowaniu decyzji, świadomości własnych odczuć, celów i potrzeb.

Źródło fragmentów tekstu użytych w powyższej kompilacji: Internet

Cztery kryteria przemocy w rodzinie

Przemoc w rodzinie to poważne zjawisko, którego nie wolno ani bagatelizować, ani deprecjonować.

Przemoc ma charakter intencjonalny i nie pojawia się na zasadzie przypadku. Sprawcy przemocy, swoimi zachowaniami usilnie dążą do całkowitego podporządkowania sobie drugiej osoby, do kontrolowania każdej sfery jej życia oraz wywierania wpływu na możliwie każdą jej decyzję.

Celem sprawcy przemocy najczęściej staje się, wymuszenie bezwzględnego posłuszeństwa.

Typowym dla zjawiska przemocy jest również, całkowicie przedmiotowe podejście do drugiego człowieka.

Przemoc a konflikt

Przemoc nie jest tym samym co konflikt, a tym co w znacznym stopniu odróżnia przemoc od konfliktu, jest brak równowagi sił pomiędzy sprawcą, a osobą doznającą przemocy.

W przypadku konfliktu, pomiędzy siłami występuje równowaga.

W przypadku przemocy, przewaga siły występuje po stronie sprawcy. Przy czym różnica sił dotyczyć może nie tylko siły fizycznej, ale w takim samym stopniu przewagi psychicznej lub ekonomicznej.

Przestroga

Każdy rodzaj przemocy naraża życie i zdrowie osoby krzywdzonej na realny i poważny uszczerbek, wywołując tym samym cierpienie i krzywdy moralne.

Każda przemoc, i ta psychiczna, i ta ekonomiczna, i seksualna, i fizyczna, ulega eskalacji, i nie zatrzymana może prowadzić do zachowań wyjątkowo drastycznych.

Cztery kryteria przemocy w rodzinie:

1. Intencjonalność działania: podporządkowanie, kontrola, wywieranie wpływu;
2. Asymetria sił: psychicznej, ekonomicznej, fizycznej;
3. Naruszenie praw i dóbr osobistych: prawa do nietykalności cielesnej, prawa do godnego życia, prawa do kontaktu z rodziną;
4. Ból i cierpienie.

W uzupełnieniu:

Naruszenie praw i dóbr osobistych, to:

1. Zmuszanie do konkretnego zachowania,
2. Zmuszanie do zaniechania jakichś zachowań,
3. Niszczenie czyichś rzeczy, dobytku, własności,
4. Znęcanie się nad krewnymi ofiary.

Pamiętaj! Przemoc to nie konflikt, to poważne zjawisko, którego nie wolno bagatelizować.

Zobacz też: „Trzepot skrzydeł”

Przemoc psychiczna

Przemoc psychiczna to:

• Wywoływanie u ofiary poczucia wstydu: upokarzanie ofiary w obecności innych osób, pomniejszanie jej osiągnięć, lekceważenie jej codziennych działań, poniżanie i wyśmiewanie, porównywanie jej w negatywny sposób do innych, udowadnianie jej złego i niewłaściwego postępowania lub zachowania, okazywanie niezadowolenia, wypowiadanie obraźliwych komentarzy, manipulowanie ofiarą mające na celu wywołanie u niej przekonania, że nie może ufać ona swojej pamięci i percepcji (gaslighting);
• Odwracanie kota ogonem: bagatelizowanie słów ofiary, wywoływanie w niej poczucia winy oraz stawianie jej w roli oprawcy czepiającego się i kontrolującego lub podającego zmyślone problemy, odwracanie uwagi innych osób, wynajdywanie uzasadnień dla swojego zachowania, a gdy ofiara próbuje protestować albo krytykować partnera z powodu jego zachowań to oskarżanie jej o „nadwrażliwość”, „przesadę” albo o tzw. „robienie z igły wideł”;
• Długofalowość: przemoc psychiczna zwykle nie jest pojedynczym aktem, zaczyna się od, albo nawet składa z – wydawałoby się – mało istotnych zachowań, ale długotrwałość i powtarzalność takich aktów ma bardzo dużą siłę rażenia (niektórzy przemoc psychiczną porównują do torturowania za pomocą kapiącej wody);
• Pogrążanie: pod wpływem przemocy psychicznej, wraz z upływem czasu pojawiają się u ofiar oznaki, które mogłyby wskazywać na winę osoby poszkodowanej (np. na terapię do psychologa zgłosiła się kobieta, obwiniająca siebie o zanik miłości i wszelkich ciepłych uczuć do męża i po głębszej analizie związku tej kobiety z tym mężczyzną okazało się, że kobieta ta od dłuższego czasu była poddawana przemocy psychicznej ze strony męża przejawiającej się ciągłą krytyką jej uczuć; to, w czym finalnie pogrążyła się ofiara przemocy psychicznej, stało się potwierdzeniem mylności przekonania, jakoby to z ofiarami miało być coś nie tak, ponieważ ta głębsza analiza wykazała, że zaburzenia u ofiary były wynikiem działań agresora, który długotrwale i stopniowo wpychał, pogrążał i utwierdzał w takim przekonaniu swoją ofiarę);
• Przemoc niewerbalna: za przemoc uważa się zwykle wyzwiska, krzyki i wrzaski, jednak przemoc psychiczna może być również bezsłowna i mogą składać się na nią nie tylko tzw. ciche dni, ale również same spojrzenia i gesty: przewracanie oczami, złośliwe uśmieszki, marszczenie brwi, wyśmiewanie, osoba znęcająca się psychicznie może spoglądać na partnera krytycznie albo szyderczo i wydawać z siebie westchnienia pełne dezaprobaty lub frustracji;
• Huśtawka emocjonalna: wywołuje ją przeplatanie okresów pozytywnych, z okresami wysokiej agresji (dopisek: wywołuje to u ofiary adrenalinowe uzależnienie od agresora, które jest przyczyną ogromnych trudności z wydostaniem się z tego typu relacji);
• Przemoc na oczach innych: przemoc psychiczna może zaistnieć zarówno na poziomie ukrytym jak i jawnym, gdzie przemoc jawna przyjmuje postać publicznego poniżania drugiej osoby, i takie otwarte, publiczne poniżanie staje się bardzo klarownym symptomem przemocy psychicznej ułatwiającym rozpoznanie; i tu znowu można się zastanawiać dlaczego osoby doznające tego typu zachowań nie starają się z takiej toksycznej relacji uwolnić (utrudnia to wywoływane u ofiar przemocy psychicznej silne poczucie winy, bezwartościowości i wstydu oraz wspomniane wcześniej… adrenalinowe uzależnienie);
• Dwie twarze: agresorzy zwykle prezentują dwa zgoła odmienne style zachowania (styl na zewnątrz związku i styl wewnątrz związku), gdzie przy znajomych i rodzinie mogą zachowywać się wyjątkowo czule i w przesadny sposób okazywać swoją miłość i przywiązanie do ofiary, tymczasem w relacji wewnątrz, gdy nikt inny nie patrzy i nie słyszy, mogą traktować ofiarę w sposób bardzo przemocowy, co znów utrudnia ofierze uzyskanie pomocy, ponieważ ludzie znając agresora z jego nienagannych zachowań prezentowanych na zewnątrz związku, nie chcą uwierzyć w obwiniające słowa ofiary;
• Przemoc symboliczna: pod tą nazwą kryją się niektóre formy przemocy fizycznej i zalicza się tutaj zachowania ukierunkowane na zastraszanie, takie jak: trzaskanie drzwiami, kopanie nogą lub walenie pięścią w ścianę lub meble, rzucanie talerzami, meblami lub innymi przedmiotami, rozbijanie mebli, drzwi, szyb, luster lub innego np. drobnego wyposażenia mieszkania, brawurową jazdę samochodem z ofiarą jako pasażerem, a także niszczenie przedmiotów należących do ofiary bądź grożenie ich zniszczeniem, wygrażanie ofierze pięścią lub palcem, wykonywanie groźnych gestów lub robienie groźnych min, znęcanie się nad krewnymi ofiary;
• Zachowania bierno – agresywne: to pośrednia forma okazywania agresji polegająca na regularnym lekceważeniu próśb i łamaniu umów; osoby stosujące te formy przemocy psychicznej często posługują się prokrastynacją, dąsając się albo uparcie obstając przy swoim (dopisek: niektórzy do zachowań bierno-agresywnych zaliczają również kranie milczeniem).

Tekst wpisu na podstawie prezentowanego video.

Narcystyczna furia

Dlaczego narcyz tak cię nienawidzi?

Trójkąt Karpmana

Mianem trójkąta Karpmana określany jest schemat zachowań u osób z niezaspokojoną w dzieciństwie potrzebą akceptacji, uznania i współczucia, schemat obrazujący zachwianie równowagi w relacjach, i polegający na przechodzeniu od roli wybawiciela, poprzez rolę ofiary, aż do roli prześladowcy. Twórcą schematu był Stephen Karpman.

Inne nazwy tego schematu to: trójkąt dramatyczny, trójkąt magiczny; ang. drama triangle.

Istotą trójkąta Karpmana jest nieuświadomione i zautomatyzowane, naprzemienne wchodzenie w trzy określone i występujące w takiej a nie innej kolejności role: wybawiciela, ofiary, prześladowcy. Naprzemienne oznacza tu, że kolejne role następują po sobie w wymienionym cyklu. Cykle mogą mieć różny okres trwania (w niektórych przypadkach mogą występować bardzo szybko).

Wchodzenie w role trójkąta Karpmana jest efektem doświadczeń domu rodzinnego i nie jest w pełni świadome, a role wybawiciela i prześladowcy łączy silna potrzeba dokonania zmian w osobach, z którymi pozostaje w interakcji. Obie te role łączy poczucie frustracji, rozgoryczenia i silna chęć odreagowania.

***

Mechanizm:

Angażująca się w daną relację osoba wybiera początkowo tę rolę, do której najbardziej przywykła w swoim dotychczasowym życiu, przy czym najczęściej wejście do trójkąta zapoczątkowuje osoba pozostająca w roli wybawiciela (in. ratownika).

Rola wybawiciela, przyjmowana jest przez ludzi przejmujących odpowiedzialność za innych, co bardzo często ma miejsce u osób mających partnera (lub wcześniej rodzica/rodziców/opiekunów) z chorobą alkoholową lub z innym uzależnieniem. To właśnie konsekwencją pozostawania w związku lub relacji z takimi ludźmi jest, w zdecydowanej większości przypadków, przejmowanie roli opiekuna.

Typowe zachowania ludzi przyjmujących rolę wybawiciela to:

• zaspokajanie potrzeb drugiej osoby mimo, że ta druga osoba nie wyraziła takiego życzenia,
• myślenie i decydowanie za kogoś,
• mówienie za innych,
• zamartwianie się,
• deprecjonowanie znaczenia własnych potrzeb.

Wraz z upływem czasu, wynikiem postawy wybawiciela jest wejście tegoż wybawiciela w rolę ofiary, Doprowadza do tego, nadmierne obciążanie siebie obowiązkami i całkowite przejęcie odpowiedzialności za pozostałe osoby. Teraz już wybawiciel czuwa nad wszystkim oraz wykonuje wszystko za wszystkich w swoim otoczeniu, co z czasem wywołuje u niego frustrację i wejście w kolejną rolę, tym razem ofiary.

Ofiara prezentuje się jako smutna, przygnębiona i zawsze ponad miarę zapracowana. Nisko ocenia siebie jako pozbawioną zdolności i niezdarną, a także źle traktowaną przez partnera i rodzinę. Stopniowo pojawia się u niej pogarda dla zaistniałej sytuacji i zależności w jakiej pozostaje, i wtedy zaczyna wyrażać swoje niezadowolenie w sposób werbalny i niewerbalny (narzekania, pretensje, utyskiwanie, wzdychanie, trzaskanie drzwiami, itp.). Objawy te wskazują na wchodzenie przez ofiarę w rolę prześladowcy (in. kata, oprawcy).

Nagromadzenie negatywnych emocji wywołuje w ostateczności tak silny poziom niezadowolenia i złości, że ofiara wchodzi w rolę agresora i prześladowcy, który obwinia, poucza i krytykuje innych, a także formułuje w stosunku do nich nakazy oraz ich atakuje. Egzekwuje swoje racje za pomocą pasywnych, czyli biernych zachowań (np. karanie ciszą), ale może też pojawiać się aktywna agresja.

***

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tr%C3%B3jk%C4%85t_dramatyczny

Gaslighting. Przekłamywanie rzeczywistości

Możesz nawet nie mieć świadomości, że ktoś Tobą MANIPULUJE, by osiągać swoje cele.

Jeśli często spotykasz się z sytuacją, w której Ty pamiętasz fakty inaczej niż inni, albo często słyszysz, że jesteś przewrażliwiona/przewrażliwiony, psychiczna/psychiczny, albo że coś źle usłyszałaś/usłyszałeś to możliwe, iż jesteś poddawana/poddawany manipulacji.

Opowiada Magdalena Adamowicz (coach):

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gaslighting

Skrzydlate małpy

Jak Narcyz nastawia innych ludzi przeciwko Tobie.

Opowiada Magdalena Adamowicz (coach).