Prymowanie (z ang. priming), inaczej w polskiej literaturze określane torowaniem lub poprzedzaniem, to celowe wystawianie człowieka na odpowiednio dobrany bodziec, po to, aby zaktywizować u niego określoną strukturę wiedzy (np. schematu poznawczego, czyli naszej osobistej wizji osoby, obiektu czy zdarzenia).
W konsekwencji prymowania, ta zaktywizowana struktura wiedzy ma tymczasowo podniesioną tzw. dostępność umysłową (dostępność poznawczą), dzięki czemu łatwiej przychodzą nam do głowy słowa i pojęcia z nią związane.
***
Upraszczając:
Poprzez prymowanie (torowanie), można mózg do czegoś podprowadzić. Podprowadzić, czyli tak nastroić, aby mózg na coś zwracał specjalną uwagę.
Robi się to, zapoznając wcześniej mózg z czymś, co wiąże się w jakiś sposób z elementem, do którego chcemy mózg podprowadzić.
Co ciekawe, zjawisko to może zachodzić również przy braku świadomości postrzegania bodźca torującego (zobacz: percepcja podprogowa). Nazywa się je wówczas torowaniem (prymowaniem) podprogowym.
***
Priming może być zjawiskiem wykorzystywanym do tworzenia pożądanego nastroju, który ma wpływać na sposób zapamiętywania, myślenia, formułowania ocen i wniosków oraz na zachowania interpersonalne[2].
Wprowadzanie zatem publiczności przez mówcę w dobry nastrój może determinować to, w jaki sposób zostanie on odebrany. Pozytywny nastrój może implikować słuchaczowi/odbiorcy, że jest bezpieczny i może polegać na swojej wiedzy, zaś negatywny nastrój daje sygnał alarmowy i może skłaniać do sprawdzania podanych informacji oraz do zaczerpnięcia z innych źródeł[3].
Zjawisko primingu wykorzystywane bywa celowo np. poprzez aranżowanie środowiska i otoczenia za pomocą umieszczania w nim bodźców mających „zaprogramować” jednostki, czyli wywołać u tych jednostek zamierzony sposób reagowania.
Prymować można:
- agresję,
- władzę,
- podległość,
- uczynność,
- pozytywne lub negatywne ewaluacje.
Na przykład:
- wielu badaczy i przedstawicieli służb więziennych zaobserwowało związek pomiędzy tym, że jeśli ściany pomieszczenia zatłoczonej celi, w której przebywać ma grupa pijanych mężczyzn, pomalowane zostaną różową farbą, to wśród osadzonych spada skłonność do przemocy,
- jeśli chcemy podnieść kreatywność pracowników, to służyć temu będzie otoczenie, w którym znajduje się wiele elementów niebieskich lub zielonych (czerwonego należy unikać), a dodatkowo… ekspozycja logo Apple,
- jeśli podajemy komuś kubek z ciepłym napojem – np. z kawą lub herbatą, to tym samym zwiększamy prawdopodobieństwo, że człowiek ten będzie nas odbierać jako osobę bardziej ciepłą, serdeczną i generalnie bardziej sympatyczną.
***
Prymowanie możliwe jest m.in. dlatego, że nasz mózg nieustannie przejawia aktywność polegającą na „skanowaniu” otoczenia. W ten sposób, wiele bodźców dociera do nas w sposób zupełnie przypadkowy i nieuświadomiony, ale to nie oznacza, że są one obojętne dla ich przetwarzania i dla naszego organizmu.
Mózg rejestruje i przetwarza wszystkie docierające z zewnątrz informacje aby modulować nasze zachowania.
Każdy zatem bodziec, nawet jeśli nie jest świadomie przetwarzany, może działać na mózg pobudzająco lub hamująco, często zostanie również umieszczony w naszej pamięci, niekoniecznie i nie zawsze dla naszego dobra, ponieważ prymowanie może być wykorzystywane w manipulacji.
Bibliografia:
wszystkojestnawspak 